Onderverzekerd; wie is de pineut?

Als de mogelijke of daadwerkelijke schade groter is dan het verzekerd bedrag, spreken we van onderverzekering. Vaak ontdekt iemand pas dat sprake is van onderverzekering nadat schade is ontstaan. Op dat moment ontstaat immers discussie met de verzekeraar over welke schade wordt vergoed, en vooral: welk bedrag er vrijkomt. Wie is nu aansprakelijk voor de schade wegens onderverzekering?

Horloges

Xelat Recrea B.V. (Xelat) heeft via assurantietussenpersoon AON een verzekering afgesloten voor haar collectie horloges. De polis is ingegaan in 1998, en biedt onder andere dekking voor schade als gevolg van diefstal na inbraak. Van belang is verder dat de polis vermeldt dat de horloges verzekerd zijn als de horloges zich in opslag bevinden in een kluis in het woonhuis van de bestuurder van Xelat. Gedurende de looptijd van de polis zijn diverse malen taxaties uitgevoerd; ook schafte Xelat af en toe horloges aan zodat de collectie groter werd. Uit een taxatie uit 2011 komt naar voren dat de collectie op dat moment 46 horloges besloeg, met een totale waarde van € 523.930. Dat rapport heeft Xelat aan AON verstrekt, en als gevolg daarvan is het verzekerd bedrag in 2012 verhoogd tot € 937.680. In 2018 heeft Xelat vier horloges aangeschaft, de facturen daarvan aan AON verstrekt en verzocht om aanpassing van de polis. De polis is vervolgens inderdaad aangepast.

Op 8 juli 2019 is de bestuurder van Xelat thuis slachtoffer geworden van een overval, waarbij een deel van de horlogeverzameling is gestolen.

Afwikkeling schade

De verzekeraar, Hienfeld, heeft vervolgens de gestolen horloges laten waarderen; daaruit kwam een waarde van in totaal € 716.080. Xelat zelf stelt dat de waarde van de gestolen horloges € 1.011.434 bedroeg. AON heeft vervolgens gemeld dat de verzekeraar onder de polis € 509.580 zal vergoeden. Daarmee blijft Xelat dus zitten met een restantschade die volgens haar ook ongeveer een half miljoen bedraagt. De vraag die vervolgens aan de rechter wordt voorgelegd, is: wie is aansprakelijk vanwege dit geval van onderverzekering?

Aansprakelijkstelling AON

Xelat stelt dat AON haar zorgplicht heeft geschonden. Xelat verwijt AON onder andere dat AON niet jaarlijks overleg heeft gehad met Xelat over de verzekering, en dat AON er niet op heeft gewezen dat taxaties – die volgens Xelat maximaal drie jaar “houdbaar” zijn – regelmatig opnieuw hadden moeten worden uitgevoerd. Ten tijde van de overval was de laatste taxatie van acht jaar geleden; daarmee heeft AON toerekenbaar tekort geschoten als assurantietussenpersoon, en is AON aansprakelijk voor de schade, aldus Xelat. AON ziet dat helemaal anders.

Beoordeling door de rechtbank

In het tussenvonnis van 17 maart 2021 en in het eindvonnis van 25 augustus 2021 overweegt de rechtbank als volgt. De algemene norm waaraan de assurantietussenpersoon dient te voldoen, luidt volgens de rechtbank als volgt:

“Een assurantietussenpersoon dient tegenover zijn opdrachtgever de zorg te betrachten die van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsgenoot mag worden verwacht. Het is zijn taak te waken voor de belangen van de verzekeringnemers bij de tot zijn portefeuille behorende verzekeringen. Tot deze taak behoort in beginsel ook dat - kort gezegd - de assurantietussenpersoon de verzekeringnemer tijdig opmerkzaam maakt op de gevolgen die hem bekend geworden feiten voor de dekking van de tot zijn portefeuille behorende verzekeringen kunnen hebben. Daarbij gaat het om feiten en omstandigheden die aan de assurantietussenpersoon bekend zijn of die hem redelijkerwijs bekend behoorden te zijn (HR 10 januari 2003, ECLI:NL:HR:2003:AF0122). De reikwijdte van de op de assurantietussenpersoon rustende zorgplicht is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, met name van de aard en inhoud van de opdracht, de belangen van de cliënt (voor zover die kenbaar zijn voor de tussenpersoon) en de overige omstandigheden van het geval.”

De rechtbank stelt vervolgens vast, dat Xelat een “actieve verzekerde” was, die meermalen zelf het initiatief heeft genomen om het verzekerd bedrag aan te laten passen. Het gaat echter om een beperkt aantal contactmomenten gedurende een langere periode. Als assurantietussenpersoon mag weliswaar van AON worden verwacht dat zij alert is op het risico van onderverzekering, maar het is ook weer niet zo dat AON zelf de prijsontwikkeling van exclusieve horloges in de gaten hoeft te houden. Er is ook geen algemene regel die voorschrijft dat er altijd periodiek - bijvoorbeeld elke drie jaar - opnieuw moet worden getaxeerd.

In dit concrete geval had AON echter wél moeten aanslaan toen er gedurende een periode van acht jaar zes nieuwe polisbladen zijn uitgegeven, waarop steeds dezelfde verzekerde waarde vermeld stond. De rechtbank oordeelt dat AON Xelat minimaal één keer gedurende die acht jaar in overweging had moeten geven om opnieuw te taxeren; het geven van een dergelijk algemeen verzekeringsadvies ligt bij uitstek op de weg van de assurantietussenpersoon. Door geheel passief te blijven, heeft AON haar zorgplicht geschonden. Daarmee is AON in beginsel aansprakelijk voor de schade van Xelat.

AON beroept zich tijdens de procedure op eigen schuld aan de zijde van Xelat. Net als AON moet het Xelat immers ook zijn opgevallen dat de verzekerde waarde gedurende acht jaren precies hetzelfde bleef. In het algemeen mag je van een verzekerde al verwachten dat die de polisbladen controleert. Dat geldt in het bijzonder voor Xelat, nu Xelat een actieve verzekerde was, die bekend was met de waardestijging van de collectie. Daarom oordeelt de rechtbank dat er voor 50% sprake is van eigen schuld.

Welk bedrag moet AON vergoeden? De rechtbank oordeelt dat moet worden gekeken naar het verschil in verzekerde waarde tussen de taxatie uit 2011 en de fictieve verzekerde waarde in augustus 2016. Er wordt voor augustus 2016 gekozen omdat dat volgens de rechtbank een geschikt moment zou zijn geweest voor AON om het advies te hebben gegeven om een nieuwe taxatie te laten uitvoeren (zie hiervoor). Het staat vast dat de horloges in augustus 2011 € 457.480,- waard waren en op 8 april 2020 € 569.580,-. De rechtbank gaat ervan uit dat de waarde daarna lineair is gestegen en schat de waarde van de gestolen horloges in augustus 2016 op € 523.000,-. De rechtbank komt dan uit op een onderverzekerd bedrag van € 65.520. Daarop in mindering brengt de rechtbank de premie die Xelat heeft “uitgespaard” door de onderverzekering (de premie bedroeg immers 4 promille van de verzekerde waarde per jaar), zodat de schade € 64.700 bedraagt. Vanwege de eerder genoemde eigen schuld moet AON de helft van dat bedrag aan Xelat vergoeden.

Conclusie

Deze uitspraak laat zien dat u uw waardevolle verzameling (of die nu bestaat uit auto’s, munten, horloges of iets heel anders) zelf het beste kent. Het is verstandig om wijzigingen in de verzameling proactief met uw verzekeringstussenpersoon te delen. Ook is het aan te raden om af en toe zelf het initiatief te nemen om uw verzameling (opnieuw) te laten taxeren. Immers, als komt vast te staan dat uw assurantietussenpersoon niet aan zijn zorgplicht voldoet, is de kans niettemin aanwezig dat u niet al uw schade vergoed krijgt.